علل خستگی دائم غیر طبیعی

احساس خستگی مداوم یا خستگی فیزیکی بدون علت مشخص، یک شکایت شایع است.کاهی این خستگی طبیعی است مثلا به دنبال یک ورزش طولانی مدت، ورزش بدون عادت داشتن ،یا نخوابیدن در طول شب .در ادامه این مطلب انواع خستگی غیر طبیعی، علل و راهکارهای درمان آن در سایت دکتر علی بابایی توضیح داده شده است

سندرم خستگی مزمن، (CFS)

نوعی اختلال پیچیده‌ای است که با خستگی شدید مشخص می‌شود و هیچ علت مشخصی ندارد. سندروم خستگی مزمن با هیچ بیماری پزشکی قابل توضیح نیست. ممکن است خستگی با فعالیت جسمی یا روانی بدتر شود اما با استراحت بهبود نیابد. این بیماری همچنین به‌عنوان بیماری تحمل سیستمیک (SEID) یا آنسفالومیلیتیت میالژیک (ME) شناخته می‌شود. گاهی اوقات به‌صورت مختصر به‌عنوان سندرم خستگی مزمن بیان می‌شود. علت سندرم خستگی مزمن ناشناخته است، اگرچه تئوری‌های بسیاری مانند عفونت‌های ویروسی تا استرس روانی در مورد آن وجود دارد. برخی از متخصصان معتقدند که ممکن است ترکیبی از عوامل باعث ایجاد این سندرم شود. هیچ آزمایش واحدی برای تأیید تشخیص آن وجود ندارد و پزشک می‌تواند برای رد و یا تائید کردن بیماری‌های دیگر که علائم مشابهی با این بیماری دارند، انواع آزمایش‌ها پزشکی را تجویز کنند.

سندروم خستگی مزمن چیست؟

سندروم خستگی مزمن پيامدی از استرس مزمن طولانی‌مدت است که حداقل طی شش ماه بدون بهبود کافی به طول انجامیده باشد. این وضعیت را قبلاً به نام «فرسودگی شغلی» می‌نامیدند و حاکی از این است که فشار بالای مغز از حد تجاوز می‌کند و استرس ناسالم می‌گردد.

سندروم خستگی مزمن را به سه مراحل تقسیم کرده‌اند.

1- مرحله نخست را «مرحلهٔ اعراض و علائم ابتدائی» میگویند

که علائم فشار روانی و جسمی را سبب می‌گردد ولی بیمار بازهم می‌تواند از عهده کارهای روزمره خود برآید. اکثریت مردم بعد از بروز این‌گونه علائم به این نتیجه می‌رسند که علائم ناشی از استرس زیاد است و شیوهٔ زندگی خود را تغییر می‌دهند.

2- اما اگر درصدد چاره‌جویی این‌گونه وضعیت برنیاید، احتمال ورود به مرحله دوم «مرحلهٔ اضطراری» وجود دارد.

این مرحله اکثراً زود و ناگهان رخ می‌دهد. ازآنجاکه بیمار غیرفعال می‌گردد، این مرحله ممکن است تا چندین هفته به طول انجامد. برای بیمار شاید برخاستن از بستر، واضح فکر کردن یا تمرکز کردن از کارهای سخت و ناممکن باشد و قابلیت انجام چندین کار موازی با همدیگر از بین می‌رود. در این مرحله ممکن است بیمار احساس بیچارگی و پانیک داشته باشد که شاید با افسردگی اشتباه شود.

3- مرحلهٔ سوم را «مرحلهٔ بهبود» می‌نامند.

در این مرحله بیمار توانایی‌های خود را تدریجاً بازمی‌گرداند ولی هنوز بسیار خسته، حساس در برابر فشار عصبی است و در تمرکز و حافظه دچار مشکل هست. بیمار به‌مرورزمان در مرحلهٔ بهبود، توانایی خود را بازمی‌یابد و سعی می‌کند در کارهای زندگی روزمره خود دوباره فعالیت و کارکرد نرمال داشته باشد.

اختلال سندروم خستگی مزمن همیشه حساسیت بالا در برابر استرس یا فشار عصبی را بجا می‌گذارد، حتی بعدازآنکه سایر علائم از بین رفته باشند.

افتراق بین خستگی در اثر فعالیت بیش از حد نرمال و خستگی در اثر بیماری مهم است.

علل خستگی غیر طبیعی

به نظر می‌رسد افرادی که به این اختلال مبتلا هستند، حتی نسبت به ورزش و فعالیت کم حساس می‌باشند. گرچه علت سندروم خستگی مزمن هنوز مشخص نیست اما محرک‌های احتمالی این بیماری شامل موارد زیر هستند:

1- دسندرمهای خستگی بعد از عفونت ویروسی حاد
      . مونونوکلئوز عفونی
      . هپاتیت ویروسی

 ویروس تب خال

ازآنجاکه برخی از افراد بعد از عفونت ویروسی دچار سندرم خستگی مزمن می‌شوند، محققان این فرضیه را در نظر گرفته‌اند که ویروس‌ها ممکن است باعث ایجاد این اختلال شود. ویروس‌های مشکوک شامل ویروس اپستین بار و ویروس تب‌خال هستند اما هنوز هیچ مدرک قطعی در این مورد یافت نشده است.

2- سندرم خستگی پس از عفونت ویروسی مزمن (ME)
3- اندوکرین
    هیپوتیروئیدیسم
    دیابت ملیتوس
    هایپرتیروئیدیسم
    بیماری آدیسون
4- نارسایی ارگانهای اصلی
        نارسایی قلبی
        نارسایی کلیه

       کبد چرب

       نارسایی کبدی   
5- نئوپلاستیک
     هرگونه بدخیمی
6- عفونت مزمن
    TB 
   HIV 
   بروسلوز
7- بیماری التهابی مزمن
      روماتوئید آرتریت
     پلی میالژیا روماتیکا
    بیماری کرون
    SLE  
8- اختلالات عصبی مزمن
     مولتیپل اسکلروز
    میاستنی گراویس

9- الكل
10 داروها
      بتا بلاکرها
     مصرف  بنزودیازپین ها
11-علل دیگر
   استرس مثل کار ،زیاد مسائل خانوادگی و غیره
              افسردگی
             انمی
12 مسمومیت با مونواکسید کربن

علائم سندروم خستگی مزمن

علائم این بیماری شامل موارد زیر است:

• سردرد

• گلودرد

• خستگی

• اختلالات خواب

• از دست دادن حافظه یا عدم تمرکز

• درد مفاصل و یا ماهیچه غیرقابل توضیح

• بزرگ شدن غدد لنفاوی در گردن یا زیر بغل

• خستگی شدید بیش از 24 ساعت بعد از انجام تمرینات بدنی یا ذهنی

• کاهش حافظه یا تمرکز

• درد گلو

• غدد لنفاوی دردناک یا کمی بزرگ‌شده در گردن یا زیر بغل

• درد عضلانی غیرقابل‌توجیه

• درد مفصلی بدون تورم یا قرمزی که از مفصلی به مفصل دیگر می‌رود

• ضعف شدید خصوصاً پس از بیدار شدن در صبح

• خستگی و التهاب مزمن چشم و تاری دید و حساسیت چشم به نور

• حساسیت به تغییرات دما (حساسیت به گرمای تابستان یا سرمای زمستان)

• تشنگی شدید و احتیاج به دفع سریع ادرار

• حمله‌های پانیک خصوصاً پس از مصرف داروهای شیمیایی یا گیاهی خاص (به دلیل به هم خوردن تعادل اعصاب سمپاتیک و پاراسمپاتیک)

علائم و نشانه‌های گفته‌شده در تمام بیماران مبتلابه این سندرم دیده‌شده، اما در بعضی از بیماران، نشانه‌های دیگری نیز شناخته‌شده که این نشانه‌ها عبارت‌اند از:

• افت فشارخون و افزایش ضربان قلب هنگام ایستادن (افزایش ضربان بیش از ۳۰ بار در دقیقه پس از برخاستن)

• احساس‌گر گرفتگی پس از مصرف خوراکی‌های انرژی‌زا

• سرد شدن دست‌وپا (سندرم رینو) و عرق کردن دست و پاها هنگام سرد بودن

• پرش‌های عضلانی غیرارادی

• لرزش پاها هنگام ایستادن و احساس نداشتن تعادل (خصوصاً هنگام بسته بودن چشم‌ها) و افت جریان خون مغزی

• آلرژی و حساسیت به غذا (عموماً خوراکی‌های حاوی هیستامین)، الکل، عطر، مواد شیمیایی، دارو و سروصدا و نور

• نامنظمی ضربان قلب

• افسردگی، عدم تحمل استرس، عصبانیت، ترس، زودرنجی و احساس تباهی و مرگ

• درد در ناحیه پشت سر و زیر جمجمه یا گردن

• دردهای شکم تخت، تهوع، اسهال و نفخ (سندرم روده تحریک‌پذیر)

شرح حال مهمترین بخش در تشخیص است مشخص کردن منظور دقیق از احساس خستگی ضروری است خستگی گاهی اوقات به عنوان سندرم خستگی همیشگی» شناخته می.شود شرح حال کامل بگیرید تا متوجه شوید آیا خستگی منشاء جسمی روانی یا اجتماعی دارد ،به طول مدت مشکل بیمار توجه کنید آیا بدتر شده است؟

فاکتور مستعد کننده ای وجود دارد؟ در مورد سطح انرژی قبلی فرد سؤال کنید و آن را با زمان مراجعه مقایسه کنید یا بیمار متوجه تغییرات دیگری مثل تغییر در اشتها، افزایش ادراری یا تشنگی و یا اختلالات خواب شده است؟ آیا اخیراً تغییر در دارو درمانی بیمار وجود داشته است؟ مثل بتا بلاکرها که خستگی ایجاد می کنند سندرم خستگی مزمن در نوجوانان و بزرگسالان جوان به خصوص دانش آموزان شایع تر است. بعد از رسیدن به اوایل میانسالی ناشایع است . دپرسیون در خانمهای ۳۰ سال به بالا شایع است در افراد مسن و پیر نشانه های خستگی مزمن بیشتر نشان دهنده بیماری ارگانی زمینه ای است.
ممکن است شرح حالی از بیماری قبلی مثل منونوکلئوز عفونی یا آنفلونزا وجود داشته باشد. در مورد عزادار بودن بیمار بپرسید کاهش وزن ممکن است مطرح کننده بدخیمی یا دپرسیون باشد و اگر همراه با دوره های تب باشد مطرح کننده عفونت مزمن مثل TB است. عدم تحمل سرما مطرح کننده میگزادم است عدم تحمل گرما مطرح کننده تیروتوکسیکوز است .در سندرم خستگی مزمن بیماری ممکن است هفته به هفته تغییر داشته باشد و گهگاهی با استراحت بهبود مییابد. در بدخیمی علائم و سیر بدتر شونده دارند. حالت مشابهی در اختلالات اندوکرین وجود دارد. خستگی در رابطه با دپرسیون ممکن است به طور قابل توجهی با تغییرات پیشرونده  محیط تغییر کند. در مورد سبک زندگی بیمار سؤال .کنید آیا مصرف زیاد الکل دارد؟ الکل به خودی خود موجب خستگی میشود اما اگر به عنوان نوعی مکانیسم سازگارکننده در بیماریهای وابسته به استرس استفاده شود، به جای بهتر کردن شرایط باعث بدتر کردن مشکل میشود در مورد استفاده از داروهای تفریحی بپرسید. در مورد کار بیمار بپرسید آیا شرایط کار بیمار تغییر کرده و آیا ساعات زیادی کار می کند و یا در خانه مشکلی دارد؟ شرح حال عصبی کامل برای رد کردن مولتیپل اسکلروز و میاستنی گراویس اخذ کنید
مسمومیت با مونواکسید کربن نادر است اما گهگاهی اتفاق میافتد و لازم است شرح حال در مورد سلامت سایر اعضای خانواده گرفته شود زیرا مسمومیت با کربن مونواکسید آنها را نیز درگیر میکـند

معاینه
معاینه خیلی دقیق ضروری است به بیمار نگاه کنید آیا به نظر نمیرسد که بیمار از سلامت سیستمیک کلی برخوردار باشد و ایا کاهش وزن داشته است؟ آیا شواهدی از ،اضطراب خستگی یا محرومیت از خواب وجود دارد؟ تب نشان دهنده بیماری سیستمیک مثل TB یا HIV ممکن است باشد در سندرم خستگی مزمن و دپرسیون معاینه فیزیکی غیر طبیعی وجود ندارد تاکیکاردی ملایم ممکن است در عصبانیت و استرس وجود داشته باشد. از نظر علائم بالینی آنمی بررسی کنید. از نظر علائم هایپرتیروئیدیسم یا هایپوتیروئیدیسم بررسی کنید انمی و تیروتوکسیکوز ممکن است نبض ضربان دار و هایپردینامیک ایجاد کند در بدخیمی ممکن است لنف نودهای بزرگ شده وجود داشته باشد یا کبد قابل لمس باشد.

راه‌های درمان سندروم خستگی مزمن

سندرم خستگی مزمن (CFS) درمان قطعی ندارد و در درمان آن تأکید بر تسکین علائم است

• داروها

بسیاری از افراد مبتلابه سندرم خستگی مزمن دچار افسردگی نیز هستند. درمان افسردگی، مقابله با علائم سندرم خستگی مزمن را راحت‌تر می‌کند. مصرف مقادیر کمی داروهای ضدافسردگی به بهبود خواب و کاهش علائم کمک می‌کند.

• مقابله با بیماری و حمایت:

تجربه ابتلا به سندرم خستگی مزمن برای هر فرد متفاوت است. حمایت‌های عاطفی و مشاوره در مقابله با شرایط عدم قطعیت و محدودیت‌های ناشی از این اختلال کمک می‌کند.

• فعالیت‌های روزانه:

اگر بیماری عود کند انجام کارهای روزمره برای شما دشوار می‌شود. برای انجام این کارها برنامه‌ریزی کنید. زمانی که احساس بهبودی کرد‌ید می‌توانید همانند زمان‌هایی که انرژی داشتید کارهای خود را انجام دهید و اگر برای انجام کارها به خودتان فشار آورید ممکن است صدمه ببینید. انجام مکرر این چرخه باعث می‌شود که بیماری شما دوباره عود کند بنابراین باید تعادل را در انجام فعالیت‌های روزمره و استراحت کردن حفظ کنید.

• تمرین‌های ورزشی:

باید حتماً ورزش کنید. با این کار شما فعال و قوی خواهید ماند. حرکات جدید را به‌تدریج به برنامه ورزشی خود اضافه کرده و هرروز فعالیت‌های سبک را در مدت‌های زمانی کوتاه انجام دهید. ابتدا تمرین‌های کششی و تقویتی را بدون وزنه اضافی انجام دهید و مابین حرکات، استراحت کنید. تمرینات ورزشی خود را چندین مرتبه در روز و در زمان‌های کوتاه‌تر انجام دهید. این ورزش‌های سبک برای شروع فعالیت مؤثر هستند

•  کشش دست

•  نشست‌وبرخاست

• فشار با دست به دیوار

•  برداشتن و نگه‌داشتن اشیا در دست

فیزیوتراپ می‌تواند روش GET را برای انجام تمرین‌های ورزشی به شما آموزش دهد. در این روش که به آن «ورزش‌درمانی درجه‌بندی‌شده» نیز گفته می‌شود به شما آموزش داده می‌شود که چگونه زمان انجام تمرینات را بدون این‌که علائم شما تشدید شوند افزایش دهید.

• تغذیه:

بررسی مواد غذایی که می‌خورید می‌تواند به مدیریت علائم کمک کند. از مصرف غذاها و مواد شیمیایی که به آن‌ها حساسیت دارید بپرهیزید. همچنین تقسیم وعده‌های غذایی در طول روز می‌تواند به شما در حفظ سطح انرژی کمک کرده و وعده‌های کمتر نیز می‌تواند در کنترل حالت تهوع که گاهی اوقات همراه با سندرم خستگی مزمن ایجاد می‌شود مؤثر باشد. برای کنترل سطح انرژی بهتر است از مصرف شکر، شیرینی‌ها و کافئین اجتناب کنید.

عوارض احتمالی سندرم خستگی مزمن عبارتند از:

• محدودیت های سبک زندگی

• افزایش غیبت های کاری

• انزوای اجتماعی

• افسردگی

اما راه شکست این بیماری چیست؟

• هر بیماری جسمی زمینه ای که باعث خستگی می شود را درمان کنید.

• استراحت لازم را داشته باشید

• مسئولیت های خود را کاهش دهید.

• به طور منظم ورزش کنید و خوب غذا بخورید.

• آب کافی بنوشید.

• از تکنیک های آرامش بخش مانند یوگا یا مدیتیشن استفاده کنید.

• مولتی ویتامین مصرف کنید

• حتماً هر شب به اندازه کافی بخوابید.

همچنین یکی از مهم ترین روش ها برای برای مقابله با خستگی و افزایش انرژی استفاده از مکمل های تقویتی میباشد از جمله:

• اسیدهای چرب ضروری مانند امگا 3 (موجود در روغن ماهی)

• اهن

• ویتامین B12 (به خصوص که کمبود B12 می تواند باعث خستگی شود)

• کوآنزیم کیوتن

• ب-کمپلکس

چند توصیه تغذیه‌ای مهم برای سندرم خستگی مزمن

مواد مغذی انرژی‌زا:
پزشک شما ممکن است مواد غذایی را برای انرژی بیشتر شما توصیه کند. موادی مانند؛ NADH (نیکوتینامید آدنین دینوکلئوتید) ، کوآنزیم Q10 ، N- استیل کارنیتین ، ویتامین های B1 (تیامین) و ویتامین B2 (ریبوفلاوین).

منیزیم:
منیزیم انواع مختلفی دارد و آنچه در بازار بسیار رایج است منیزیم اکساید است. اما حواستان باشد این نوع از منیزیم درصد جذب بسیار پایینی دارد. شواهد علمی نشان می‌دهند که منیزیم سیترات بهترین نوع منیزیم با جذب و عملکرد بسیار خوبی است. توصیه می‌شود منیزیم همراه با ویتامین ب6 مصرف شود تا اثربخشی آن بهینه شود.

مواد مغذی آنتی‌ اکسیدان :
محافظت آنتی‌اکسیدانی بخش اساسی از هر برنامه مکمل یاری در بیماران مبتلا به سندرم خستگی مزمن است. مواد مغذی مهم شامل؛ ویتامین سی، ویتامینe، گلوتاتیون، آلفا لیپوئیک اسید، کوآنزیم Q10، پلی‌فنول‌های عصاره هسته انگور هستند.

شما میتوانید مطلب مشابه را در  سایت زیر مشاهده بفرمایید

اصلاح طبع و مزاج و راهکارهای مناسب در کلینیک دکتر علی بابایی شهرکرد