بادکش‌ های کلاسیک

بادکش‌ های کلاسیک جایگزینی برای باد کش های سنتی است. در گذشته شیشه های گمبدی شکل برای بادکش کردن استفاده میشد که پنبه ها را آغشته به الکل میکردند و در شیشه های گمبدی شکل قرار میدادند بعد از شعله ور شدن پنبه ها ، شیشه ها را بر روی بدن قرار داده و سپس جریان هوا در شیشه قطع شده آتش را خاموش میشد و هوای موجود در شیشه خالی شده و یک خلا به وجود می آمد . این خلا باعث میشد تا مکش در شیشه گمبدی شکل بوجود آید و بادکش درمانی انجام گیرد ، اما امروزه با پیشرفت علم بادکش های کلاسیک تولید شده که دیگر سختی های بادکش سنتی را ندارد. در ادامه این مطلب از سایت دکتر علی بابایی با ما همراه باشید تا اطلاعات بیشتر در رابطه با بادکش درمانی کسب کنید

بادکش:

یکی از روش های درمانی که دارای سابقه ی چند هزار ساله می باشد« بادکش درمانی»است که پزشکان از زمان های ، درمان بیماری و دردها آن بهره می گرفته اند. در طب سنتی چین، تلفیقی بین « بادکش درمانی» و « طب سوزنی» صورت گرفته است و طبیبان چینی ، در بسیاری موارد ، جهت افزایش تاثیر طب سوزنی ، آن را همراه بادکش‌ های کلاسیک به کار می برد. در طب سنتی ایران زمین نیز درمان با بادکش (حجامت گرم و خشک) سابقه ای طولانی دارد و توسط پزشکان بزرگی چون « ابو علی سینا» « رازی» « جرجانی» و بقیه بارها جهت درمان بیماری ها و دردهای مختلف تجویز شده است. در طب کلاسیک و جدید نیز مطالعات فراوانی روی تاثیرات با د کش در درمان بیماری ها و مکانیسم این تاثیرات انجام شده است.

در این میان ، می توان به مطالعات فراوان دکتر « یوهان ابلر» (پزشک المانی) و پرفسور Von neisser اشاره کرد. کتاب های فراوانی نیز در این زمینه در سراسر جهان به چاپ رسیده است که به عنوان نمونه می توان به Cupping therapy نوشته پرفسورIl Kay chirali از انگلستان و کتابهای متعدد در مورد بادکش درمانی یا خلاء درمانی اشاره کرد. در شبکه های علمی اینترنت نیز مقالات متعدد ( بیش از ۲۶۰ هزار مورد) در این زمینه موجود است که با کلمات کلیدیAir thrapy, cupping, Dry cupping می توان آن ها را ملاحظه نمود. ساخت دستگاههای Cupping therapy که در ایران به دستگاه « دردکشK.D « معروف است استفاده از این شیوه ی درمانی را برای عموم مردم آسان نموده است. به طور کلی بادکش به دو دسته ی گرم و سرد تقسیم می شود. طبق نظر همه ی حکیمان و پزشکان تاثیر بادکش گرم در درمان دردها و بیماریها بیشتر از بادکش سرد است. در طب سنتی از با دکش با عنوان« حجامت گرم وخشک» یاد می شود. از این جا که دستگاه درد کش با مکانیسم سرد وخشک عمل می کند، برای تکمیل درمان، بهتر است محل موردنظر را با حوله ی گرم، گرم کرده سپس با استفاده از این دستگاه اقدام به بادکش گذاری کرد. در تمام دنیا، از جمله جامعه ى ما، در حال حاضر، تعداد بسیار زیادى از مردم به بیمارى ھاى مختلف مبتلا ھستند که دردھاى ناشى از این بیمارى ھا، پزشک را مجبور مى کند که به بیمار، داروھاى مسکن تجویز کند. عوارض ناشى از استفاده از دستگاه دردکش به عنوان روش درمان فیزیکى، در این میان، بسیار حایز اھمیت است.

کاربرد درمانى و مکانیسم تأثیر بادکش‌های کلاسیک و سنتی

بادکش گذارى یا  بادکش‌های کلاسیک با مکانیسم ھاى متعددى باعث رفع دردھا و درمان بیمارى ھاى مختلف مى شود که در زیر به تعدادى از این مکانیسم ها اشاره می شود:

۱- یکى از علل درد و خستگى در قسمت های مختلف بدن تجمع بعضی مواد نظیر اسید لاکتیک و سایر مواد زاید سلولى در مویرگ ھاى سطحى بدن است که معمولا با اختلال در خو ن رسانی موضعی همراه است. بادکش با ایجاد خلاء باعث انبساط عروق سطحى، تجمع خون در موضع و افزایش خون رسانى موضعى مى شود. در نتیجه اکسیژن و غذاى بیش ترى به سلول ھا رسیده، درد و خستگى رفع مى شود.

۲- افزایش خون رسانى موضعى با فراخوانى سلول های دفاعی و فاکتورها ی ضد التهاب خونی به موضعی باعث تسریع ترمیم آسیب ھاى بافتى و عفونت ھاى موضعى مى شود. مثلا با بادکش کردن اطراف زخم ھای بستر می توان به ترمیم و بھبود این زخم ھا کمک شایانى کرد.

۳- بادکش با ایجاد خلاء در تخلیه ى سموم و عفونت ھاى موضعى مثلا در گزیدگى با مار و عقرب کمک کننده است.

۴- بادکش‌ های کلاسیک و سنتی با ایجاد فشار منفی باعث انبساط عضلانی شده و در رفع اسپاسم عضلانی که علت بسیاری از دردهای موضعى است، کمک کننده مى باشد.

۵- بادکش با تحریک روده ھا و دستگاه گوارش در درمان برخى از بیمارى ھاى گوارشى، نظیر زخم معده، تنبلى روده و یبوست کمک کننده است.

۶-بادکش متناوب با جذب خون به عضلات در رفع لاغری های موضعی و افزایش باقت ماهیچه ای موضع موثر است.

۷- اگر علت چاقى تجمع موضعى چربى باشد، بادکش گرم در سوزاندن چربى ھاى موضعی موثر است.( با مکانیسم   خون به ناحیه ی پر چربی)

۸-از فشار منفى ایجاد شده توسط بادکش مى توان در کنترل و تنظیم بعضى از خونریزى ھا در بدن بھره گرفت. مثلا در هایپر منوره ( قاعدگی با خونریزی شدید) می توان زیر سینه ها ر ا باد کش کرد. با این عمل فشار خون از اندام تحتانی به سمت اندام فوقانی متوجه شده و از شدت خونریزی کاسته می شود یا در خونریزی کم (هایپو منوره) با بادکش کردن ران ھا و ساق پاھا مى توان فشار خون را از قسمت ھاى فوق به سمت اندام تحتانی متوجه ساخته و میزان خونریزى را افزایش داد. یا در خون دماغ شدید با بادکش کردن اطراف ناف (در طرف خونریزى) فشار خون به قسمت ھاى تحتانى منتقل شده و خون دماغ کم کم قطع مى شود.

۹- تعدادى از دردھاى عضلانى بر اثر درگیر شدن اعصاب حسى بین ماھیچه ھا یا بافت پیوندى سخت شده ایجاد می شود. بنابراین با بادکش نمودن در بسیارى از موارد این فشار از روى عصب برداشته شده و درد تسکین مى یابد

.۱۰-در رفع خواب رفتگى ھا و گزگز اندام، بادکش با تسریع خون رسانى و اکسیژناسیون بافتى مؤثر مى باشد

۱۱- عده اى از اطباء و حکما از فشار منفى بادکش جھت کمک به خروج سنگ های کلیوی استفاده می کنند. به این صورت که بعد از روغن مالى، مسیر کلیه ھا را از طرف کلیه به سمت مثانه بادکش متحرک مى کنند.

۱۲-در افرادى که داراى طبع سرد و تر ھستند و در اصطلاح طب سنتى بلغمى مزاجند، بادکش گرم و خشک کاربرد فراوانى دارد و جایگزین مناسبى براى حجامت (تر) مى باشد.

.۱۳-طبق تعریف طب سنتى گاھى دردھا بر اثر غلبه ى سردى بر بافت یا عضو ایجاد مى شود و تجربه نشان داده است که بسیارى از دردھاى موضعى با گرم کردن موضع تسکین مى یابد. بادکشى گرم در رفع این دردھا مؤثر است.

در طب سنتى بیمارى برص یا Vetiligo در دسته ى بیمارى ھاى بلغمى جاى مى گیرد. عده اى با این استدلال که بلغمسرد و تر و بادکش گرم و خشک است، یعنى دقیقا ضد بلغم، بادکش متناوب دست کم ۴٠ جلسه یک روز در میان را در از بین بردن ضایعات برص مؤثر مى دانند.

۱۴-البته این مسأله قطعى است که افزایش خون رسانى پوست توسط بادکش‌ های کلاسیک و بادکش گذاری در رفع بسیاری از بیماری های پوستی مؤثر است و تحقیقات پروفسور Von neisser و نیز این مسئله را تأیید مى کند.

۱۵- در زانوھایى که دچار تورم، درد و تجمع مایع در مفصل شده اند (تجمع بلغم موضعی) با باد کش متناوب ۴۰ تا ۱۲۰ جلسه یک روز در میان می توان کم کم این مایع را از محیط خارج کرد.

یادآوری: در رفع بلغم موضعی و سیستمیک باذکش گرم و خشک بهتر از بادکش سرد است.

بادکش درمانى Cupping therapy در روایات

در بیش تر کشورھاى توسعه یافته، طب سنتى و مکمل را تعداد زیادى از افراد این جوامع پذیرفته اند. به طوری که ۴٨درصد مردم استرالیا، ٧٠ درصد جمعیت کانادا، ۴٢ درصد مردم آمریکا، ٣٨ درصد مردم بلژیک و ٧۵ درصد جامعه ى فرانسه، دست کم یک مرتبه در سال از خدمات طب مکمل بھره مى برند .در آلمان ٧٧ درصد کلینیک ھاى ضد درد از طب سوزنى یا بادکش سرد استفاده مى کنند و امروزه وسایل پیشرفته در خصوص حجامت و بادکش و طب سوزنی و ….. ساخته شده است که جزو صنایع پزشکی محسوب شده و درصد قابل توجهی را به خود اخصاص داده اند.

در حقیقت اگر تاریخ تحولات پزشکى با وضع کنونى آن درھم آمیخته شود،برای پیشرفت پزشکی راه هایی پیدا می شود.

به عقیده ى ابن سینا، بھترین مکتب پزشکى آن است که به دارو نیاز نداشته باشد.

در روایات مختلف نیز پرھیز از دارو تا زمانى که بدن بتواند درد را تحمل کند، از اولویت برخوردار است.

رسول گرامى اسلام(ص) در این باره مى فرماید:«جنب الدواء ما احتمل بدنک الداء فادا لم یحتمل الداء فالدواء»

(تا زمانى که بدن تو تحمل درد را دارد، از دارو بپرھیز و زمانى که دیگر تحمل آن را نداشت، از دارو استفاده کن)

از حضرت امام علی (ع) نقل شده که فرمودند: «.امش بدِائک ما م شَى بکِ »( تا زمانى که بیمارى با تو مى سازد، تو نیز با آن بساز.)

حضرت امام کاظم(ع) در باره ى زود پناه بردن به دارو مى فرماید« لیس من دوا الا و هو یهیج داء و لیس شی فی البدن انفع من امساک الیه الا عما یحتاج الیه»( هیچ دارویی نیست مگر آن که خود بیماری تازه ای را دامن می زند براى بدن چیزى سودمندتر از پرھیز و خوردن غذا در حد نیاز بدن نیست)

در روایت دیگر از حضرت امام کاظم(ع) آمده است که: « ادفعوا معا لجه الا طباء اندفع الداء عنکم، فانه بمنزله ابناء قلیل یجَرُ الى کثیره »( تا زمانى که بیمارى خود به خود از شما برطرف می شود به معا لجه پزشکان رو نیاورید زیرا کار طبیب مانند بناست که اندک کار او به کار بسیار منجر می شود.)

در روایت دیگر از امام على(ع) آمده است :«یا ایَھاالناس تَداو وَا، فاَن تعا للهلى ل مَ یخَلقُ داء الا خلَقََ له شَفا الا السام السام الموت» (اى مردم! خود را درمان کنید، زیرا خداى تعالى ھیچ دردى نیافریده. مگر آن که برایش شفا نیز آفرید به جز مرگ ).»

نتیجه اى که از روایات مختلف گرفته مى شود، این است که (بسته به نو ع بیماری ها (قیل از مصزف دارو به تحمل بدن باید نگاه شود و از مصرف سریع دارو پرھیز شود تا دچار بیمارى ھایى که از داروھا به وجو د می آید، نشویم. و زمانی که بیماری بر سلامتی غلبه نمود، از روش های مختلف م مناسب و با احتیاط لازم برای بهبودی بدن بهره در روایات، جھت درمان بیمارى ھا، شیوه ھاى مختلفى بیان شده است. برخی از راه های درمانی، استفاده از درمان فیزیکى، بدون استفاده درمان فیزیکی ،بدون استفاده از دارو توصیه می شود. مانند: پرهیز ، حجامت گرم وتر و حجامت گرم وخشک و ماساژ درمانى . در برخى از راه ھاى درمانى استفاده از داروھاى گیاھى سفارش شده است و مسلما احتیاط در استفا ده از هرکدام از آنها شرط اساسی در درمان بیماری می باشد. از آن جا که بادکش درمانی(Cupping therapy) یکى از راه ھاى مقابله و پیش گیرى از بیمارى ھا مى باشد، از جمله مواردى است که به صورت فیزیکى بدون استفاده از دارو، یکى از راه ھاى درمان بیمارى ھاست.

انواع بادکش گذارى

بادکش ثابت :در این روش، لیوان یا لیوان ھا در طول مدت زمان مشخصى به طور ثابت روى پوست بدن بیمار قرار مى گیرند و پس از تمام شدن زمان بادکش از بدن جدا مى شوند. مثلا بادکش‌ های کلاسیک برای بادکش وسیع کتف و کمر که در درمان کمر دردها و رفع خستگى مزمن کاربرد دارد.

بادکش متناوب (منقطع): گاھى براى جلوگیرى از کبودى موضع یا برای جلوگیری از عوارض بادکش های خاص، مثلا روى پوست صورت و گونه، از بادکش متناوب استفاده مى شود، به این صورت که پس از ایجاد خلاء و ثابت شدن لیوان روى پوست پس از ٣ تا ۵ ثانیه، لیوان از روى پوست جدا شده، دوباره ھواگیرى مى شود و روى پوست گذاشته مى شود، عمل تثبیت و جدا کردن لیوان بین ٢٠ تا ۴٠ مرحله تکرار مى شود .از این روش با دکش می توان در آماده کردن موضع حجامت تر و بادکش نقاط مختلف صورت استفاده کرد.

بادکش متحرک یا لغزان :در بادکش متحرک، قبل از بادکش گذارى، موضع را روغن مالى مى کنیم (جھت روغن مالى مى توان از روغن ھاى طبیعى، نظیر روغن زیتون، روغن کنجد، روغن بادام تلخ یا روغن سیاه دانه استفاده کرد.) پس از روغن مالى، بادکش را روى بدن ثابت مى کنیم و سپس به آرامى آن را با دست روى بدن به حرکت درمى آوریم. این عمل باعث گرمى (سرخى) موضعى مى شود و در رفع اسپاسم ھاى عضلانى و خستگى مفرط بسیار مؤثر است.

تذکر ١: در بادکش متحرک افرادى که داراى جوش ھاى متعدد پوستى ھستند احتیاط کنید.

تذکر ٢: در تمام بادکش ھا حتما از لیوان ھاى سالم و بدون ترک استفاده کنید . زیرا لبه های ترک خورده و شکسته ی لیوان ممکن است بریدگى ھاى شدید ایجاد کند.

تذکر ٣: کبودى ھاى ناشى از بادکش واکنش طبیعى بدن است و جاى نگران ندارد و در ۵ تا ۱۰ روز کاملا رفع می شود.براى رفع سریع تر این کبودى ھا مى شود از ماساژ موضع بادکش بلافاصله پس از بادکش گذاری بهره گرفت. «با کنترل پوست بیمار و تنظیم مدت بادکش از کبودى شدید پوست جلوگیرى کنید».

تذکر ۴: در صورتى که بیمار در موقع بادکش گذارى دچار حالات تھوع و سرگیجه و عرق سرد شد ، بلافاصله بادکش را از بدن جدا کنید و بیمار را به پھلوى راست بخوابانید و پاھاى او را به داخل شکم خم کنید. علایم نام برده در چند دقیقه کاملا رفع خواھند شد .براى رفع سریع تر علایم مى توانید از یک قاشق عسل خوراکى به صورت مکیدن یا لیوان شربت عسل استفاده کنید.

تذکر۵: ایجاد تاول روى پوست بیمار پس استفاده از بادکش‌ های کلاسیک و سنتی چند علت عمده دارد:

– ضعف و سستى پوست بیمار؛

– زیاد بودن فشار منفى ایجاد شده؛

– طولانى بودن مدت زمان بادکش؛

بنابراین با کنترل وضعیت پوست در مدت زمان بادکش‌ های کلاسیک و تنظیم مدت زمان بادکش و میزان خلاى ایجاد شده، مى شود تا حد زیادى از این مسأله جلو گیرى کرد.

تذکر۶: میزان بادکش در افراد لاغر و ضعیف، کم تر از افراد چاق باید باشد، زیرا بادکش شدید پوست افراد لاغر

باعث تورم بافتى (التھاب) و اسپاسم (گرفتگى) عضلانى این افراد مى شود .امروزه جھت بادکش درمانى، دستگاه ھاى Cupping therapy درد کش (ساخته شده است که طرز استفاده از این دستگاه به این صورت مى باشد:

جھت استفاده از دستگاه دردکش، ابتدا موضع بادکش را با روغن ھایى مثل: روغن زیتون، روغن سیاهدانه یا روغن بادام تلخ به مدت ۵ دقیقه ماساژ دھید. سپس دستگاه مکنده را به پشت لیوان متصل کرده و با چند بار مکش با ایجاد خلاء لیوان را روى بدن ثابت کنید .سپس دستگاه مکنده را از لیوان جدا کرده و جهت اطمینان دریچه ی لیوان را کمی به داخل فشار دھید. مدت زمان لازم براى بادکش گذارى به طور متوسط ١٠ دقیقه است و البته این زمان براى کودکان و بعضى از بیماران که داراى پوستى سست و نازک ھستند تا ۵ دقیقه کاھش مى یابد.

– مدت زمان بادکش تیروئید و کبد کم تر از ١٠ دقیقه است؛

– در صورت مشاھده ى کبودى زیاد یا تاول ھاى پوستى کوچک، بادکش را خاتمه دھید؛

– در صورت ایجاد تاول به ھیچ وجه آن ھا را دستکارى نکنید و با عسل روى آن ھا را پانسمان نمایید؛

– جھت ایجاد خلاء مناسب در افرادى که بدنى پر مو دارند، بھتر است موھاى موضع بادکش، قبل از بادکش گذارى تراشیده شود؛

– بعد از اتمام مدت زمان لازم، با کشیدن سوپاپ انتھاى لیوان، آن را از بدن جدا مى کنیم. جھت رفع کبودى احتمالى مى شود موضع را کمى ماساژ داد، جھت جلوگیرى از انتقال بیمارى ھاى قارچى و پوستى بھتر است

ھر فرد از لیوان مخصوص خود براى بادکش استفاده کند و در صورت در دسترس نبودن لیوان ھا را قبل از استفاده ى مجدد ضد عفونى کنید.

جهت افزایش عمر مفید دستگاه ھر چند وقت یک بار قطعات دستگاه را باز کنید، تمیز و روغن کارى کنید و دوباره مورد استفاده قرار دھید.

– دوره ى درمان با بادکش‌ های کلاسیک و یا سنتی به طور متوسط ٧ تا ١۴ جلسه ى یک روز در میان است و در بعضى بیمارى ھاى مزمن تا۴۰جلسه نیز باید ادامه یابد

بر گرفته از جزوه زالو درمانی استاد خیر اندیش و همکاران