اصلاح مزاج انسان مطلبی است که شما با خواندن آن اولین گام برای سلامتی روحی و جسمی خود برداشته اید ، داشتن اطلاعات صحیح به افراد کمک میکند که روند زندگی خود را اصلاح کنند و به بهترین خودشان دست یابند در این مطلب از سایت دکتر علی بابایی قصد داریم شاخه از طب سنتی آشنا کنیم در این شاخه از طب سنتی  به اصلاح مزاج انسان میپردازید ، اگر شما قصد دارید که برخی از ویژگی های رفتاری غلط خود را اصلاح کنید قبل از هر کاری لازم است تا به اصلاح مزاج فکر کنید اگر شما دچار غلبه بک طبع و یا چند طبع شده باشید بدن شک ویژگی های رفتاری غلط و بیماری های جسمی برشما غلبه خواهد کرد پس بهتر است که یک طبع معتدل داشته باشید تا یک فرد کاملا سالم از نظر روحی و جسمی به شمار روید.

اصلاح مزاج انسان:

برای حفظ سلامتی باید در بدن اخلاط را به تعادل نگه داشت , یعنی برای نگھداری آنھا باید اخلاط را تقویت کرد . برای تقویت ھر کدام لازم است غذای زاینده ھمان ماده یا خلط را به بدن رساند. از این رو به این کار (تقویت به عین) می گویند.

ھر گاه یک یا چند ماده در بدن افزایش پیدا کند موجب بروز بیماری می شود . برای درمان آن بیماری باید آن ماده را کاھش داد و برای کاھش ماده اضافی باید از ضد آن استفاده کرد . مثلا برای کاھش حرارت (صفرا) باید رطوبت را افزایش داد (از صفرا زدا بھره گرفت) و برای کاھش سردی و خشکی باید از حرارت و رطوبت استفاده کرد ( سودا زدا) .از این رو به این قاعده درمان به ضد و تقویت به عین می گویند.

اصلاح مزاج افراد بلغمی مزاج:

این افراد باید برای مدتی از خوردن لبنیات و خوردن ترشی جات و مصرف غذاھای سردی بخش بدون حضور مصلح خودداری کنند و بیشتر از غذاھای گرمی بخش مانند : ارده , عسل , شیره انگور یا خرما استفاده نمایند.

همچنین به جای چای از نوشیدنی ھای گرمی بخش , دم کرده ی دارچین و مقدار کمی زنجبیل استفاده کنند و ھنگام خوردن برنج از ادویه جاتی مانند :ھل , دارچین و زیره و شوید و نیز از میوه جات شیرین و رسیده مصرف نمایند و روزانه مقداری نرمش و ورزش انجام دهند، و یک روز در میان به حمام بروند. و از تمامی غذاهای گرمی بخش مانند گوشت شتر ، گوسفند ،کبوتر، سار ،بوقلمون کباب شده مصرف کنند و از میوه جات رسیده و شیرین مصرف کنند و از ادویجاتی مانند هل ، دارچین ، زنجبیل ،زعفران , جوز ھندی , فلفل سیاه و سفید , دانه خردل و سیر و موسیر استفاده کنند و چغندر ،شلغم ،هویج،کلم قمری، ترب،سیاه و سفید و کلم و ساقه،کرفس , نعناع , ریحان , جعفری , مرزه ترخون , تره و شوید نیز کنار غذاها حتما استفاده کنند. از بذرھای ملین , خشکبار , عسل , ارده , شیره خرما , زیاد استفاده کنند . و از تمام مواد لبنی مانند شیر , ماست , دوغ و… بدون استفاده از مصلح برای افراد بلغمی مزاج مضر است .

ترشی جات ,سرکه, شور , برنج سفید , عدس , سیب زمینی ، آب یخ ،انواع نوشابه ھای گاز دار , چای, قھوه ,نسکافه ,سوپ جو، آش جو، میوه های ترش و کال، نارنگی،کیوی، گرمک ،خیار پوست کنده، قارچ، ماش ، جو، گوشت گاو و گوساله ، انواع گوشت سفید، سس، رب، گوجه فرنگی ،پر خوری،غذاهای فریز شده ،کدوخورشتی،آش رشته ، ماکارانی ،پفک ،آدامس ،بیسکویت ،چیپس،و… بپرھیزد زیرا مصرف این نوع مواد غذایی , بدون وجود مصلح خلط بلغم را فعال نموده و آن را افزایش می دھد . بلغم در واقع ھمان سیستم ایمنی بدن است که با این نوع تغذیه ضعیف تر می شود و در نتیجه بدن آدمی در مقابل انواع پارازیت ھا آسیب پذیرتر می شود در واقع سیستم ایمنی بدن علیه خود وارد عمل می شود که در اصطلاح پزشکی آن را اتوایمیون می نامند بهترین درمان برای بیماران بلغمی پرھیز از غذاھای نام برده شده می باشد.

با رعایت مسائل فوق به زودی طبع آنان اصلاح و از کسالت و بیماری نجات خواھند یافت . چنین اشخاصی حتی می توانند از مواد بلغم زا که برایشان مضر است میل کنند ولی با کمی تغییر , تبدیل یا ھمراھی مصلح آن. مثلا خوردن آب یخ برای این افراد بسیار مضر است و کبد چرب ایجاد می کند لذا بھتر است که ھمواره از آب ولرم و یا حتی آب جوش کمی سرد شده (یعنی یک درجه از داغ کم تر ) میل نمایند . یا اینکه ھنگام استفاده از ماست که مقادیر کم آن بلغم زا و مقادیر زیادش سودا زاست , بھترین کار آن است که از مصلح مزاجی ماست مثل پونه , نعناع , آویشن , زیره و … و یا حتی از مصلح تخصصی ماست یعنی زنیان ا ستفاده شود . پس در مجموع بھترین کار آن است که شما از خوردن مولد تولید کننده بلغم (مثل ماست , دوغ , شیر , سر شیر ، خامه , آب یخ دار , شیرینی , مرکبات , جو , آب دم کرده جو و … ) یا به کلی صرف نظر کنید که این امکان تقریبا وجود ندارد و یا اینکه حتی الامکان این گونه مواد را کم تر خورده و ھر بار ھمراه با مصلح آن میل شود ( مصلح ماده ایست خوراکی یا غیر خوراکی که از آن به منظور مرتفع کردن عوارض سایر مواد مصرف شده استفاده می شو د).

اصلاح مزاج افراد صفراوی مزاج:

غذاھایی که این گونه مزاج ھای صفراوی را اصلاح می کنند عبارتند از : خوردنی ھایی که حالت اسیدی دارند وترشی جات طبیعی مانند : لیمو ترش , زرشک , نارنج , گریپ فروت با عسل , ترنجبین , شیرخشک , کاهو، کیوی، آلو بخارا، آلوچه، اسفناج , تمبر ھندی به صورت دم کرده , لیمو شیرین , پرتقال , نان جو و آش جو. مجموعا این نوع افراد باید از غذاھای خنک استفاده کنند. یعنی از غذاهایی که PH آنها از نظر علمی زیر7/3 باشد.

عرق کاسنی و عرق شاھتره بھترین نوشیدنی برای این گونه افراد است و آنھا برای شستشو بدن خود باید از سدر و ختمی استفاده کنند .بھترین روش برای این گونه افراد این است که از خوردن چای و گرمی جات جدا بپرھیزند تا بزودی سلامت خود را بدست آورند، در غیر این صورت دچار بیماری های کبدی مثل کبد چرب و در صورت عدم رعایت نھایتا دچار بیماری سیروز کبدی می شوند. ھمانگونه که بیش از این گفته شد، ساده ترین عاقلانه ترین روش برای اصلاح مزاج، شناخت نوع مزاج و شناخت نوع غذا و مصرف به موقع آنهاست تا بیماری سرکوب شود و سیستم ایمنی بدن تقویت گردد.

تخلیه معده این افراد به روش قی کردن دوره ای بسیار مناسب می باشد در واقع کار حکیم آن است که افراد پر حرارت جامعه را شناسایی نموده و به طرق محتلف پیشنھاد شده ی سنتی , حرارت بدن آنھا را پائین تر بیاورد. و خوردن ھمه انواع مرکبات , انار , شاه توت , خیار , سیب , گلابی , آلبالو ،گیلاس، آ لو، گوجه سبز، و زرشک برای افراد صفراوی مزاج مفید است . بھترین دارو برای این افراد ھندوانه, گرمک ,کدوخورشتی،هویج فرنگی، روغن زیتون و سوپ جو , سبزیجات مانند اسفناج و گشنیز , لیموترش , است.ھمچنین سیب زمینی بخار پز، قارچ،بامیه، پیاز , برگه ھلو , برگه زرد آلو , مغز بادام خام تازه , برنج سفید با روغن زیتون , کدو حلوایی با نخود فرنگی , عدس , ماش،جو دوسر , مخمر آبجو , لیمو عمانی برای کبد و افراد صفراوی مزاج بسیار مفید است.

و همچنین بذرهای ملین و شربت آب عسل با لیمو ترش تازه به این افراد توصیه می شود . و چای , قھوه ,نسکافه ،تخم مرغ،غذاهای فریز شده وزود پزشده، سس و رب , غذاھای چرب و پر حجم , ماکارونی و آش رشته , نوشابه و ادویجات تند آب یخ , نوشیدن مایعات همراه و بعد از غذا , شیرینی جات قنادی و مصنوعی , آجیل شور و گوشت قرمز , ریزه خواری , بادمجان, موز , خربزه , آناناس و طالبی برای این افراد ضرر دارد. در این جا بحران ھایی که در طول زمان باعث ترشح ناگھانی صفرا به خون می شود را برای شما معرفی می نمائیم . بحران ھایی که بارھا و بارھا ھر یک از شما با انھا مواجه شده اید نظیر:

پدیده بلوغ برای نوجوانان – پدیده ی ازدواج – پدیده ی باردار شدن – پدیده ی زایمان – پدیده ی شنیدن ناگھانی خبر بد –پدیده ی یائسگی– بلندکردن ھالتر در بدن سازی – مسابقه فوتبال و… ھمگی جزء بحران های صفراوی حساب می شوند یعنی باپیدایش ھر کدام از دوران زندگی یا افعال مختلف فوق به ناگھان مقادیرزیادی صفرا(یعنی هورمون های خونی گرم مزاج) وارد خون شده و شخص را دچار یک نوع التھاب حرارتی شدید می کند مثل حالت گرگرفتگی در زنان یائسه.

اصلاح مزاج افراد دموی مزاج:

برای اصلاح این نوع مزاج ھا بھتر است از غذھایی مانند : میوه جات و سبزیجات تازه , مسھل ھای گیاهی ، مانند خاکشیر اسفرزه , تخم مرو , بارھنگ , بالنگو , تخم ریحان , سوپ یا آش جو , نان جو , روزانه 6 لیوان آب خنک (نیم ساعت قبل از غذا و 2ساعت و نیم بعد از غذا), کاستن از حجم غذا و استفاده از غذاھای ساده (غیر متنوع) یکی از بهترین راههای اصلاح مزاج است. همچنین مقداری نرمش و ورزش سبک نیز بسیار خوب است.

خیس شده برگ زرد آلو، هلو ،انجیر و آلو بخارا , بھترین دارو برای این نوع افراد است . ترشی جات طبیعی مانند زرشک , آلو بخارا نیز برای این افراد مفید است. و بر ای این افراد مفید است. و بر اثر استفاده از آنھا بیمار سریع تر بهبود ی خود را بدست می آورد. راه حجامت وفصد خون نیز انان را سریعتر به سوی سلامتی باز می گرداند.و خوردن زرشک , کاھو , خیار , میوه جات , انار , سبزیجات , سوپ جو , لیموترش تازه , استفاده از سالاد فصل قبل از غذا , روغن زیتون , حبوبات و غلات جوانه زده , بذر ھای ملین (خاکشیر و… ) عسل به مقدار کم , غذاھای خام , انواع توت قرمز , شاه توت , کدو خورشتی , نوشیدن 2 تا 3 لیوان آب زرشک که سریعا خون را به حالت طبیعی باز می گرداند, کم خوری توصیه می شود و از خوردن غذاھای سرخ شده چرب, و پر حجم , شیرینی جات ،ادویجات تند، غذاهای شور گوشت زیاد , کره و خامه , غذاھای نشاسته ای , نان , آب یخ , دوغ , نوشابه , تخم مرغ , نوشیدن مایعات ھمراه با غذا یا بعد از غذا , خرما , رطب , توت خشک , کشمش , سس , رب , ترشی جات , سرکه , سیر , چای , قھوه , نسکافه , ماست بادمجان و غذاھای ساندویچی پرھیز کنند .

اصلاح مزاج افراد سوداوی مزاج

کسانی که دچار این نوع طبع می شوند اکثرا به یاس و نا امیدی و ناراحتی ھای فکری و روحی مبتلا ھستند , مدام در خود فرو می روند , خود خوری می کنند و برای آرامش خود گریه می کنند. این افراد (مثلا کسانی که احساس گزگز دست و پا می کنند) باید از خوردن غذاھای چرب , شور , مانده و بیات به خصوص گوشت , ماھی دودی , شیرینی جات مصنوعی , ادویه جات و به خصوص چای و نیز خوردن قرص جلوگیری , خودداری نمایند و در عوض بیشتر از مسھل ھای گیاھی مانند قدومه شیرازی, بارھنگ , تخم ریحان و مرو استفاده کنند . در بین غذاھا از نوشیدن مایعات به خصوص آب یخ و نوشابه ھای گاز دار و دوغ خودداری کنند . این افراد باید از مصرف کشک و ماست نیز پرھیز کنند .

مصرف پنیر ھمراه با چای شیرین به عنوان صبحانه خودداری کنند. ای افرتد باید از مصرف کشک و ماست نیز پرهیز کنند. مصرف پنیر همراه با چای به عنوان صبحانه برای این گونه افراد فوق العاده زیان آور است زیرا رسوبات خون در این نوع افراد افزایش می یابد و اکثرا دچار یبوست مزاج می شوند. استفاده از غذاھای گیاھی مانند آلو ،اسفناج , کدو تنبل و ھویج فرنگی پخته نیز بسیار مفید است و ھمچنین استفاده از سالاد ھای فصل با مقداری جوانه گندم قبل از غذا و نیز مصرف آش جو اثرات مفیدی برای دارد. تنقیه دم کرده جو یا روغن زیتون در اخراج سودا از مرکز تجمع ان یعنی روده ھا نقش موثری خواھد داشت . اگر چنین افرادی به فکر اصلاح طبع خود نباشند شدیدا دچار افسردگی و پژمردگی روحی خواھند شد و روز به روز لاغر تر و تکیده تر می شوند و چھره شان گرفته تر می شود. کلیه غذاهای گرمی بخش مانند گوشت گوسفند، شتر ،کبوتر، برای سود اوی ها خوب است. در صورت مصرف برنج , حتما شوید و زیره سیاه استفاده شود .

سبزی جات گرم مانند نعناع ،تر خون،ریحان، جعفری ، تره ،انواع کلم….. مصرف شود کشمش , انجیر , خرما , زعفران , زیره , آفتیمون و و بذرهای ملین مانند خاکشیر، تخم شربتی، قدومه شیرازی برای افراد سوداوی مزاج بسیار مفید است و بادمجان و غذاھای نمک سود مانند ماھی دودی , ماھی شور خیار شور و گوشت گاو و گوساله و ماست , پنیر , چای شیرین , ترشی جات , شیرینی جات قنادی , سرکه , چای , دوغ , برای افراد سوداوی مزاج مناسب نیست.

به امید روزی که همه انسا نها وهله ی اول مورد طبع و مزاج خود، شناختی جامع و در وهله ی بعد نسبت به غذاھای مناسب آن اطلاعات کافی داشته باشند تا اخلاط اربعه را در بدن خود بھ حال تعادل نگه دارند و از هر گونه کسالت و بیماری نجات پیدا کنند . مثلا فرض کنید که طبع کسی در ابتدا متعادل و اخلاط او متناسب و از نظر جسمی کاملا سالم است حال مدتی است که شروع به خوردن مرتب ماست و دوغ کرده است .نتیجه این کار آن می شود که دچار پار ستزی و گزگز و خواب رفتگی پا و دستھایش می شود و ھر چه به پزشکان مختلف مراجعه می کند علت ان را تشخیص نمی دھند. در طب سنتی کافی است شما بدانید پارستزی اندام ھا در اکثر اوقات مربوط به رسوب سودا در اطراف و گلوگاھھای اعصاب محیطی شما می باشد و خوردن دائمی ماست , سودای محیط را زیاد کرده و باعث کم خونی موضعی در اطراف اعصاب محیطی شما شده و غذا رسانی و اکسیژن رسانی به اعصاب را مختل می کند و در نتیجه شخص دچار گزگز اندام ھایش می شود , و پرھیز دادن بیمار از خوردن ماست و فصد خون مکرر و کم از اندام درگیر یا زالو درمانی به فوریت سودا را از بدن بیرون کرده و بیمار در زیر فصد احساس سبکی و بھبودی اش را فی الحال حس می کند.

و در کل انسان ھا معمولا به طور ارثی و مادرزادی یا بلغمی ھستند و یا دموی یا صفراوی یا سودایی و در موارد بسیار نادر دارای اعتدال مزاج.

و گرایش به یک مزاج نشان از مریضی نیست بلکه تمامی این مزاج ھا باید به وسیله تغذیه مناسب با مزاجشان و رعایت تقوای الھی و ترک گناه و انجام واجبات به تعادل نسبی برسند.

تعادل نسبی یعنی بلغمی معتدل , صفراوی معتدل , دموی معتدل , سودایی معتدل.

مثلا شما بلغمی ھستید و موھایتان بور است و رنگ پوستتان خیلی سفید و قوای جنسیتان ضعیف و….. حال اگر شما مصرف سردی جات را کاسته و یا ھمراه با مصلح بخورید و … می بینید که به اعتدال می رسید یعنی اعتدال بلغم در این اعتدال ضعف قوای جنسیتان برطرف می شود کسلی و سفیدی مفرط چھره نیز رفع می شود ولیکن انتظار این که چھره شما گندمی یا گلگون شود یا موی سرتان سیاه خالص شود دور از دسترس می باشد زیرا شما مزاج ژنتیکی خود را عوض نمی توانید بکنید بلکه فقط متعادل می کنید و رعایت و پرھیز باید در تمام طول عمرتان انجام شود و صرفا تغذیه در رسیدن بعه اعتدال مطرح نیست بلکه حتی خواب و بیداری, پوشش , اعتقادات و .. بر مزاج تاثیر دارند .و نتیجه این می شود که بعضا شما فردی را می شناسید با علائم صفراوی و لیکن حتی یکبار هم او را خشمگین و یا پرخاشگر ندیدید( در حالی که در غلبه صفرا افراد زود خشمگین می شوند که البته زود آرام می شوند) که علت آن تقوای الهی و تعادل است و حال آنکه هیکل او شاید در حد اعتدال نباشد

اصلاح مزاج و تعیین طبع در کلینیک دکتر علی بابایی شهرکرد

در سایت زیر مطلب مشابه را میتوانید مطالعه بفرمایید

مزاج شناسی | مزاج من چیست و چگونه می توانم آن را تغییر بدهم؟