ويتيليگو (پيسي يا برص) :

يك بيماري پوستی است كه در آن لك هاي سفيد رنگ به دليل از دست رفتن رنگدانه پوست بوجود مي آيند، در ویتیلیگو ملانوسیت ها (سلولهایی كه رنگدانه تولید می كنند) در پوست، غشاهای مخاطی و شبكیه تخریب شده اند. در نتیجه لكه های سفید پوست درنواحی مختلف بدن ظاهر می شوند. اين ضايعات در هر جايي از بدن ممكن است ديده شوند. معمولاٌ در هر دو طرف بدن بطور قرينه لك های متعدد سفيد و شيري رنگ ديده مي شود. شايع ترين مناطق درگيري پوستی عبارتند از: صورت، لب ها، دست ها، بازوها، پاها و نواحي تناسلي.همچنین مویی كه در نواحی مبتلا به ویتیلیگو رشد می كند معمولاً سفید می شود .علت بیماری ویتیلیگو ناشناخته است ، اما پزشكان و محققان چندین تئوری متفاوت مطرح كرده اند . یك تئوری این است كه افراد آنتی بادی هایی تولید می كنند كه ملانوسیت های بدن خودشان را تخریب می كند . تئوری دیگر این است كه ملانوسیتها خود به خود تخریب میشوند . درنهایت بعضی افراد گزارش كرده اند كه یك رخداد منفرد از قبیل آفتاب سوختگی یا فشار روحی باعث بروز ویتیلیگو شده است ولی مورد اخیر از نظر علمی ثابت نشده است .

چه كساني به ويتيليگو مبتلا می شوند؟

از هر صد نفر، يك يا دو نفر به اين بيماري مبتلا می شوند. (حدود ۱ تا ۲ درصد جمعیت دنیا ودر حدود ۴۰ تا ۵۰ میلیون نفر ) حدود نيمی از افرادی كه به اين بيماری دچار می شوند، قبل از بيست سالگی علايم آن را در خود خواهند يافت. (۹۵% افراد قبل از ۴۰ سالگی علائم را نشان داده اند) حدود يك پنجم از مبتلايان نيز يكی از افراد خانواده شان به اين بيماری مبتلا بوده اند. بیماری تمام نژادها و هر دو جنس را یكسان تحت تاثیر قرار می دهد. به نظر می رسد ویتیلیگو در افراد مبتلا به بیماریهای اتوایمیون شایعتر است . (بیماریهای اتوایمیون بیماریهایی هستند كه در آنها سیستم ایمنی شخص علیه ارگانها یا بافتهای بدن خودش واكنش نشا ن می دهد) این بیماریهای اتو ایمیون عبارتند از : پركاری غده تیروئید، نارسایی قشر غده فوق كلیه ، آلوپسی آره آتا و آنمی پرنسیوز . البته در کل بيشتر كسانی كه پيسی دارند، از نظر سلامتی عمومی در وضعيت خوبي به سر می برند.ویتیلیگو می تواند بیماری ارثی باشد یعنی در بین افراد فامیل بروز كند اطفالی كه والدینشان مبتلا به این بیماری هستند بیشتر احتمال ابتلا به ویتیلیگو دارند . بااین حال بیشتر اطفالی كه یكی از والدینشان مبتلا به ویتیلیگو باشند به بیماری مبتلا نمیشوند و بیشتر افراد مبتلا به ویتیلیگو سابقه ای از این بیماری را در فامیل ندارند. غالباً در پوست پشت دست ها، صورت و زير بغل ايجاد مي گردد. در اواخر دوران كودكي (۹تا۱۲ سالگی ) تا ميانسالی شايع تر است

رنگ پوست چطور بوجود مي آيد؟

ملانين، رنگدانه ای است كه عامل تعيين كننده رنگ پوست، مو و چشم های ما می باشد و توسط سلول هايی به نام ملانوسيت (سلول هاي رنگدانه ساز) توليد می شود. اگر اين سول ها از بين بروند و يا نتوانند رنگدانه ملانين را توليد كنند، رنگ پوست روشن تر شده و يا بطور كلی سفيد می شود

دليل پيدايش ويتيليگو چيست؟

پيدايش پيسی نتيجه از بين رفتن سلول هاي رنگدانه ساز پوست است كه دليل آن ناشناخته است. ولي چهار نظریه اصلی دراين زمينه وجود دارد:
۱. سلول های عصبی كه به طور غيرطبيعی فعال شده اند ممكن است با توليد مواد سمی به سلول های رنگدانه ساز آسيب برسانند.
۲. سيستم ايمني بدن ممكن است در موقع دفاع از بدن در مقابل يك ماده خارجی، رنگدانه پوست را نيز از بين ببرد.
۳. سلول های رنگدانه ساز ممكن است عامل از بين رفتن خودشان باشند. يعنی زمانی كه رنگدانه در حال ساخته شدن است، مواد زايدی نيز در كنار آن توليد مي شوند كه سمی بوده و قادر به از بين بردن خود سلول ها است.
۴. وجود يك نقص ارثی موجب حساس شدن سلول های رنگدانه ساز به آسيب و در نتيجه از بين رفتن آنها می شود.

علايم شايع :

ماكول ها (نواحی كوچكی بارنگ متفاوت از پوست ) يا لكه هايی با مشخصات زير: صاف ، سفيد و غيرقابل لمس با انگشتان هستند.
گسترش يافته ، نواحي بسيار بزرگ ، با شكل نامنظم و بدون رنگی را تشكيل می دهند.
معمولاً در هر دو طرف بدن و تقريباً در جاي مشابهی قرار دارند. قطر آنها از ۳-۲ ميلي متر تا چند سانتي متر متفاوت است .باعث آزار و خارش نمی شوند. اختلال باعث خاكستری شدن زود هنگام مو می گردد.
چگونه ویتیلیگو تشخیص داده می شود ؟

اگر پزشك به بیماری ویتیلیگو در شخص مشكوك شد ، از او در مورد تاریخچه بیماری اش سوال می كند . نكات مهم در یك تاریخچه پزشكی، سابقه خانوادگی ویتیلیگو ، بثورات ، آفتاب سوختگی یا ضربه های پوست در محل ضایعه فعلی حدود 3-2 ماه قبل از شروع فقدان رنگدانه ، استرس یا بیماری جسمی و سفید شدن زودرس موها (قبل از 35 سالگی) می باشند . علاوه بر اینها لازمست پزشك بداند كه آیا بیمار یا فردی از خانواده اش مبتلا به بیماری اتوایمون بوده اند یا حساسیت شدید نسبت به آفتاب داشته اند یا نه .پزشك بیمار را برای رد كردن بیماری های دیگر معاینه می كند .ممكن است پزشك از محل پوست گرفتار نمونه برداری كند و یا برای بررسی شمارش سلولهای خونی و عملكرد تیروئید، از خون نمونه گیری كند. در برخی بیماران ممكن است معاینه چشم از نظر التهاب برخی قسمتها (Uvitis) توصیه شود . یك تست خون از لحاظ وجود ANA (یك نوع آنتی بادی علیه سلولهای خودی) ممكنست انجام شود كه به تشخیص وجود دیگر بیماری های اتو ایمون كمك كند .

روشهای درمانی ویتیلیگو موجود كدامند؟

هدف از درمان ویتیلیگو بازگرداندن عملكرد پوست و بهبود بخشیدن به ظاهر بیمار می باشد .درمان ویتیلیگو زمان طولانی می طلبد (۶ الی ۱۸ ماه) . درمان انتخابی بستگی به تعداد لكه های سفید و نحوه توزیع آنها روی بدن و نیز انتخاب بیمار دارد . بیماران به اشكال مختلف به درمان پاسخ می دهند و یک درمان معین برای تمامی بیماران توصیه نمی شود . انتخابهای درمانی متداول ویتیلیگو شامل درمان طبی، جراحی و درمانهای کمکی می باشند. البته گاهي بهترين درمان برای پيسی اين است كه اصلاٌ هيچ درماني انجام نشود. در افرادي كه پوست روشني دارند اجتناب از برنزه شدن پوست طبيعي بدن، مانع از پيدايش تضاد رنگ و در نتيجه مخفي ماندن لك هاي پيسی خواهد شد. پوست سفيد مناطق مبتلا به اين بيماري هيچگونه دفاعي در برابر نور خورشيد ندارند. اين نواحي خيلي به راحتي دچار آفتاب سوختگي مي شوند. روي تمام نواحي مبتلا به ويتيليگو كه توسط لباس پوشانيده نمي شوند بايد يك ضد آفتاب مناسب با SPF حداقل برابر 15 ماليده شود و براي جلوگيري از آفتاب سوختگی، از قرار گرفتن در معرض خورشيد در ساعات حداكثر تابش (10 صبح تا 4 عصر) خودداری شود.پنهان كردن لك های پيسی توسط كرم پودر، فرآورده هاي برنزه كننده (كه بدون نياز به نور آفتاب پوست را برنزه مي كنند) يا ساير رنگ ها، كاري آسان و بي خطر است كه سبب مي شود اين بيماري كمتر به چشم بيايد. امروزه مواد آرايشي مقاوم در برابر شستشو (واترپروف) كه تقريباٌ با تمام انواع رنگ پوست قابل انطباق هستند، در فروشگاه هاي عرضه محصولات بهداشتي آرايشي وجود دارند. مهارت در استفاده از اين مواد به تدريج به دست مي آيد و افراد به خوبی قادر خواهند بود پوست ناحيه مبتلا را به رنگ اطراف درآورند. اين رنگها به تدريج از روي پوست محو مي شوند و بنابراين نياز به تدريج كاربرد دارند. شيرها و كرم هاي برنزه كننده محتوي يك ماده شيميايی به نام «دي هيدروكسي استون» كه براي رنگين كردن پوست نيازي به وجود ملانوسيت ها ندارند. رنگ ناشي از اين فرآورده ها هم به تدريج محو مي شوند، زيرا با هر بار ريزش سلول هاي مرده از روي پوست، بخشي از اين رنگ نيز با آنها از پوست جدا مي شود.هيچ يك از اين روش هايي كه نام برده شد بيماري را درمان نمي كنند ولي مي توانند موجب بهبود ظاهر شخص شوند. خالكوبي پوست در نواحی كوچك ممكن است مفيد باشد. اگر از ضد آفتاب ها و رنگدانه هاي پوشاننده كاری بر نيايد، پزشك شما ممكن است درمان ديگري را به شما پيشنهاد كند. اين درمان می تواند شامل بازگرداندن طبيعی و يا از بين بردن باقی مانده رنگدانه باشد. هيچيك از روش های بازگرداندن رنگدانه درمان كامل و دايمی محسوب نمی شود.

درمانهای طبی :

۱. درمان با استروئید(کورتون) موضعی : استروئید موضعی می تواند در برگرداندن رنگ به لکه های سفید کمک کند ، به خصوص اگر در مراحل اولیه بیماری شروع شود . درمان باید دست کم تا سه ماه ادامه یابد تا نتیجه دیده شود .این روش ساده ترین و کم عارضه ترین شیوه درمانی می باشد ، اما اثر بخشی آن به اندازه روشهای طبی دیگر نمی باشد .
۲. پسورالن فتوکموتراپی :احتمالاً سودمندترین روش درمانی ویتیلیگو می باشد . اما وقت گیر است و باید مراقبت کافی برای جلوگیری از ایجاد عوارض که گاهی شدید هم هست ، به عمل آید. پسورالن یا به صورت موضعی روی پوست قرار می گیرد یا از طریق خوراکی مصرف می گردد و سپس بیمار در مدت زمان معینی در معرض اشعه UV-A قرار می گیرد . درمان موضعی برای افرادی که تعداد لکه های سفیدشان کم است (کمتر از ۲۰درصد سطح بدن) ، همچنین افراد زیر ۲ سال و افرادی که لکه های محدود و مشخص دارند به کار می رود . درمان خوراکی برای مواردی که بیش از ۲۰% سطح بدن درگیر باشد یا افرادی که به درمان موضعی پسورالن پاسخ نمی دهند ، به کار می رود .
۳. دپیگمنیشن :عبارت است از بی رنگ کردن باقیمانده پوست بدن تا تا با لکه های سفید همرنگ شود . این روش برای افرادی که بیش از 50% سطح بدنشان درگیر باشد بهترین انتخاب است ، اما شخصی که به این روش درمان می شود برای همیشه بطور غیر طبیعی نسبت به نور حساس خواهد بود .

روش های جراحی :

تمام روش های جراحی روش های تجربی هستند ، چون اثربخشی و عوارض جانبی آنها به طور کامل مشخص نشده است.
۱) پیوند پوست بدن خود فرد .
۲) پیوند پوست با استفاده از ایجاد تاول .
۳) میکروپیگمانتاسیون (خالکوبی یا Tattoing) : کاشتن رنگدانه در پوست .
۴) پیوند ملانوسیتهای کشت داده شده خود فرد.